Mobil ödeme seçeneği ve nakitsiz yaşam etkisini her geçen gün hissettirirken fiziki para kullanılan günlerin sonu yaklaşıyor olabilir. Kağıt banknotlar somut ve güvenilir ancak ödeme alanında nesnelerin internetinin (IoT– internet of things) nüfuzunun etkin olduğu cihazlar nedeni ile fiziki para (nakit) giderek demode hatta antikalaşan bir sürece giriyor.
Girişimciler yıllarca toplumların dijital paraya ve mobil ödeme yöntemine geçeceğini tahmin ediyordu ve artık hükümetler de bu konuda faaliyete geçiyor. Bu anlamda İsveç dünyanın ilk nakitsiz toplumu oldu. İsveç’te şu an ödemelerin %80’ i banka kartları ile yapılmaktadır. 2014 sonunda İsveç’te her beş işlemden dördü fiziki para kullanmadan gerçekleşmiştir. İsveçliler’in genellikle kullandıkları banka kartları (debit card) ülkedeki nakit döngüsünün azalmasının en önemli sebebidir.
Nakitsiz Yaşam Neler Sağlar?
Dünya çapında ödemelerde mobil sistemlerin kullanılmasının yaygınlaşması bir banka hesabı gerektirmemesi nedeni ile özellikle alt gelir seviyesi kişiler için faydalı olduğu düşünülmektedir. Ancak bu durum Türkiye için düşünüldüğünde, ister alt gelir seviyesi olsun ister üst, hesap açma ve kullanma açısından bir zorluk bulunmamaktadır.
Bugün mobil ödeme sisteminin global lideri Kenya’dır ve bu ülke de nakitsiz yaşam yıllardır geliştirilmeye çalışılmaktadır. 20 yıl süren iç savaştan kurtulmaya çalışan Somali’de her yüz kişiden elli birinin mobil abone olduğu Kenya’da, ülkenin harap olmuş bankacılık sistemi içinde mobil para neredeyse para akımının tamamını teşkil etmektedir. Somalililer ülke içinde mobil parayı kullanarak günde 3000 dolar transfer edebilmektedir. İç savaştan dolayı toplumsal huzur olmadığı ülkede birçok Somali vatandaşı nakit parayı taşırken gelebilecek tehditlere karşı savunmasız durumda. İşte bu nedenle mobil ödeme en başta güvelik sağlıyor.
Bunun yanında belki de en önemli fayda olarak, nakitsiz işlemlerin takip edilebilir olması nedeniyle terörizmin finansmanı, kara para aklama, dolandırıcılık ve vergi kaçakçılığının önüne geçebileceği düşünülüyor.
Nesnelerin İnterneti Nakitsiz Yaşama Nasıl Katkı Yapacak?
Banka hesabı olmayanlar bugün dünya nüfusunun dörtte üçünü oluşturuyor. Gelişmekte olan ülkelerde yaşayan insanların ise %50’den fazlasının bir banka hesabı bulunmuyor. Banka hesabı olmayan bu kitlenin çoğunluğunu kadınlar oluşturuyor. Düşük gelir seviyesi, evrak işlemlerinin çokluğu gibi nedenler bu duruma neden olabiliyor. Ancak düşük gelirli ülkelerin mobil telefon kullanmaya çabuk adapte olmaları nedeni ile mobil ödeme ve para transferi gibi finansal işlemlerin bu tür toplumlar için erişebilir hale gelmesi mümkün olabilmektedir. Sahra Altı Afrika’sında bankaları kullananların sayısı en alt düzeydedir. Ancak bu bölgede mobil ödemelerin hacminin 2019’a kadar 1.3 milyar dolara ulaşması beklenmektedir.
Gelecekte nesnelerin interneti ile tüm cihazlar internete bağlanabilecek peki bu durum banka hesabı olmadığı için mali sistemin dışında kalanların yaşamını nasıl etkileyecektir? IoT ile tüm cihazlara erişmek mümkün olsa da tüm insanlara erişilmiş olmayacaktır. Federal Deposit Insurance şirketi 2013’te ABD’de yaşayan hane halkının %20’sinin bir banka hesabı olmadığını ancak bu kişilerin alternatif bir finansal servisi kullandığını rapor etmiştir. Global Payout CEO’su Jim HANCOCK finansal sisteme katılım için büyük yatırımlar yapıldığını söylemektedir. Buna bağlı olarak banka dışındaki finansal aracılar kullanıcıların kredi notlarını tayin etmeyi sağlayacak ödeme geçmişini takip eden yollar bulmaya başladığı belirtilmektedir.
Telekom Operatörlerinin Rolü Ne Olacak?
Ödemelerde mobil cihazların kullanımının yaygınlaşması konusuna Tanzanya örnek olarak verilebilecektir. Tanzanya’da dört adet Telekom operatörü vardır ve bunlar mobil ödemeler için işbirliği halindedir. Böylece finansal katılım genişlemekte, ödemeler hızlı ve güvenli bir şekilde gerçekleştirilebilmektedir. Dolayısı ile her ne kadar GSM operatörleri farklı sistemler kullansa da bunların mobil ödemelerin yaygınlaşması için işbirliği halinde olması gerekmektedir.
Mobil Uygulamalar Sisteme Cevap Verebilecek Mi?
Şüphesiz ki uygulamalar söz konusu finansal katılımın ve mobil devrimin bir parçası. Örneğin WorldRemit uygulaması ile altı kıtada 110’dan fazla ülkeye para transferi yapmak mümkün. Bu tür bir uygulama ile e-cüzdan, yurt içi ve yurt dışı para transferleri, otomatik döviz çevrimi yapılabilmektedir. Yine mobil ödemelerin takibinin yapıldığı bir hesap defteri şeklinde çalışan mobil uygulamalar mevcuttur. Bir mobil tabanlı mikro finans ve ödeme hizmeti olan M-Pesa işlemleri M-Lenger uygulaması ile mobil cihazda takip edilebilmektedir.
Sonuç olarak ödeme ve para transferlerinde mobil cihaz ve uygulamalarının kullanılması yalnızca finansal katılımı sağlayan finansal teknoloji şirketleri için değil, yerel ekonomiler, gelişmekte olan ülkeler ve makro ölçekte dünya refahı içinde iyi sonuçlar verebilecek bir gelişme olduğu düşünülmektedir. Ancak ödemelerde mobil cihazların kullanımının yaygınlaşmasına destek verecek en önemli etkenin güvenlik olduğu düşünülmektedir.
Kaynak: How The Internet Of Everything Is Helping ‘Unbanked’ Citizens Around The World, Cashless societies: The pros and cons, newsroom.cisco.com
Makalenin İngilizce metni için tıklayınız.
Fotoğraflar: privatbankar.hu, thinkdigital.travel