Türkiye’de (elektronik perakendecilik) perakende sektöründe e-ticaretin payı nın düşük olmasının nedenleri nelerdir? İnternet kullanım oranının artması bu payı arttırabilecek bir parametre midir? Konu İngiltere e-ticaret verileri ile karşılaştırmalı olarak tartışılacaktır.
Anahtar Kelimeler: elektronik perakendecilik , dijital ekonomi , Türkiye’de e-ticaret hacmi
Türkiye perakende sektöründe e-ticaretin payı, ticaretin geleneksel şekilden elektronik ortama doğru kayışının önemli bir göstergesidir. Elektronik Ticaret İşletmecileri Derneği (ETİD)’in 21/04/2016 tarihinde açıkladığı bültende, Türkiye’de e-ticaret hacmi 25 milyar TL’ye ulaşmıştır. Aynı bültende bu tutarın toplam perakende sektöründe e-ticaretin payının %2 seviyesine tekabül ettiği bildirilmiştir. Görülebileceği üzere perakende sektöründe e-ticaretin payı henüz oldukça düşük seviyelerdedir. Ancak TÜİK’in Nisan/2015 dönemini esas alan verilerine göre Türkiye genelinde internet erişim imkânına sahip hanelerin oranı %69,5’tur. Yani internet kullanımının 2014 Avrupa ortalaması olan %75 seviyesine yaklaşmış olduğu görülmektedir. Peki Türkiye’de internet kullanım oranı yüksek denilebilecek iken perakende sektöründe e-ticaretin payının bu denli düşük olmasının sebepleri nelerdir?
Avrupa ve Dünya E-Ticaret Verileri
Avrupa B2C (business-to-consumer) E-Ticaret Raporu’na göre 2014 yılında e-ticaret hacminin ilk on ülke arasındaki dağılımında 405 milyar Euro ile Çin ilk sırada yer alırken onu 363 miyar Euro ile ABD takip etmiştir.
Yine bu rapora göre dünya e-ticaret hacminin %34’ü Asya-Pasifik ülkelerinde dönerken, %31’i Avrupa’da gerçekleşiyor. Raporda e-ticaret hacmi içerisinde dünya üçüncüsü olan İngiltere’de 2014 yılı için internete erişim oranı %92 olarak belirtilmiş.
Emarketer’a göre İngiltere’de 2015 yılı e-ticaretin perakende içindeki payı %14,5 olarak gerçekleşmiştir. İngiltere ve Türkiye verileri karşılaştırıldığında şu sıralar ülkemizde %70 olan internete erişim oranı %31 artarak %92 internet kullanım oranına ulaştığında, Türkiye’de %2 civarında tahmin edilen perakende sektöründe e-ticaretin payı, %14’lere çıkabilecek midir? Zira bunun için e-ticaretin perakende sektörü içindeki payını 7 kat arttırması gerekecektir.
Türkiye’de E-Ticarete Entegrasyon
Positive Dijital Ajans’ın yayımladığı araştırmaya göre Türkiye’deki en büyük 100 perakendecinin 35’inin e-ticaret sitesi bulunmuyor. Oran %65 gibi görünse de altını çizmek gerekir söz konusu perakendeciler en çok tüketiciye ulaşan ilk 100 firmadır. Yarınlara dönük mobil yatırımları olmayanların gelecekte var olamayacağı tezi kuvvetle muhtemel iken masaüstü web sitesi dahi kullanmayan perakendecilerin olması online ticarete katılma bakımından önemli bir noktadır.
Tüketici cephesine gelindiğinde ise aynı raporda her 10 kredi kartından 6’sının henüz internetten alış veriş yapmak için kullanılmadığı belirtiliyor. Bu durumda perakendeciyi online satış yapmaktan ve tüketiciyi online alış-veriş yapmaktan alı koyan noktaların neler olduğu tartışılmalıdır.
Adalet Mülkün Temelidir
E-ticaretin bir gereği olarak alıcı ve satıcı fiziksel ortamda karşı karşıya gelmez, teslimat ve ödeme aracılar yolu ile gerçekleştirilir. İşte bu noktada her iki tarafın maddi menfaatlerini koruyacak kurallar devreye girer. Alış-verişin güvenle gerçekleşmesi için tüketiciler, tüketici koruma kanunlarıyla, satıcılar ise genel olarak Türki Ticaret Kanunu, Borçlar Kanunu ve e-ticareti düzenleyen kanunlar ile teminat altına alınırlar.
Türkiye’de tüketiciyi koruma başlıklı ilk yasal düzenleme 08.09.1995 günlü ve 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanun’dur. Söz konusu kanun Mayıs/2014’te yeni hali ile yürürlüğe girmiştir. Hem tüketiciyi hem satıcıyı koruma amaçlı düzenlenen Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği ve Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’un yürürlüğe girmesi ise ancak Aralık/2014’te gerçekleşebilmektedir. BKM verilerine göre henüz online alış-verişlerin düzenlenmesi adına yasal bir düzenleme bulunmadığı 2011 yılında yurtiçinde internetten yapılan ödemelerin toplamı 4.7 milyar TL’dir.
Batıda ise tüketiciyi korumaya yönelik ilk yasal düzenleme İngiltere’de 1972 tarihli gıda ve ilaçların karşılaştırılması kanunu ile yapılmıştır. Tüketiciyi korumaya yönelik yasal düzenlemelerin ülkemizden 23 sene önce İngiltere’de başlamış olması ile şu an Avrupa’da en yüksek e-ticaret hacmine sahip ülkenin yine İngiltere olması bir tesadüf denilebilir mi? Ya da İngiltere’de ki perakende sektöründe e-ticaretin payının %14’lere ulaşmış olması sadece internete erişim oranı ile açıklanacak kadar basit bir olgu mudur?
E-ticaret sabit maliyetleri düşüren iyi fikirler ile yüksek rekabet gücü sağlayan bir ticaret şeklidir. Ticaretin elektronik ortama kayması, kayıt dışı ekonomi ile mücadelede hükümetlerin gücünü arttıracaktır. Bu nedenle tüketicinin ve satıcının e-ticarete katılımının artmasında yasal düzenlemelerin zamanında yapılması ve katı olarak uygulanması bir zorunluluktur.
Kaynak: ETİD, TÜİK, BKM, emarketer.com, ecommerce-europe.eu, ertugrulozturk.net
Fotoğraf: cdn.phys.org